جماعت (صحاح‌سته)جماعت، اصطلاحی برای اشاره به صاحبان صحاح سته می‌باشد. ۱ - کاربرد لغوی لفظ جماعتلفظ جماعت در احادیث شیعه، بیشتر کاربرد لغوی دارد؛ اما، به نوشته کلباسی [۱]
ابوالهدی کلباسی، سماء المقال فی‌تحقیق علم الرجال، ج۱، ص۸۳-۸۴، چاپ محمدعلی روضاتی اصفهانی، قم۱۳۳۲ ش.
در برخی موارد کلینی جماعت را به‌معنای «عدّه» به کار برده است که نزد او معنای خاصی دارد. [۲]
جعفر سبحانی، کلیات فی‌علم‌الرجال، ج۱، ص۴۴، بیروت۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۲ - کاربرد اصطلاحی لفظ جماعتاین لفظ، دو کاربرد اصطلاحی دارد: ۱- یک کاربرد آن در تعبیراتی نظیر «اهل السنّة و الجماعة» است [۳]
ابن حجر عسقلانی، لسان‌المیزان، ج۱، ص ۲۰۲، حیدرآباد دکن۱۳۲۹ـ۱۳۳۱، چاپ افست بیروت ۱۳۹۰/۱۹۷۱.
[۴]
ابن حجر عسقلانی، لسان‌المیزان، ج۵، ص۲۸۶، حیدرآباد دکن۱۳۲۹ـ۱۳۳۱، چاپ افست بیروت ۱۳۹۰/۱۹۷۱.
[۵]
حسین بن محمدتقی نوری، خاتمه مستدرک‌الوسائل، ج۲، ص۲۷۹، قم۱۴۱۵ ـ۱۴۲۰.
[۶]
حسین بن محمدتقی نوری، خاتمه مستدرک‌الوسائل، ج۲، ص۳۵۵، قم۱۴۱۵ ـ۱۴۲۰.
که به مذهب اهل سنّت اشاره دارد و کاربرد آن مبتنی است بر روایتی از پیامبر اکرم و دلایل دیگر می‌باشد. [۷]
شهفوربن طاهر اسفراینی، التبصیر فی‌الدین و تمییز الفرقة الناجیة عن الفرق الهالکین، ج۱، ص۱۶۷ـ ۱۶۸، چاپ محمد زاهد کوثری،) قاهره (۱۹۵۵.
۲- کاربرد اصطلاحی دیگر آن، بیشتر در کتابهای حدیثی است که، به منظورِ رعایت اختصار، به معنای مجموع صاحبان صحاح سته است [۸]
ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۲، ص۲۷۷.
[۹]
ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۱، ص۳۴۷، بیروت۱۴۱۲.
[۱۰]
محمد شوکانی، نیل الاوطار: شرح منتقی الاخبار من‌احادیث سیدالاخیار، ج۱، ص۳۱، مصر: شوکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی، بی‌تا.
و ظاهراً، به سبب تعلقات مذهبی، گاه برخی مؤلفان صحاح سته از آن استثنا شده و گاه برخی دیگر از مؤلفان به این جمع افزوده شده‌اند.۲.۱ - مثالمِزّی [۱۱]
یوسف بن‌عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی‌اسماء الرجال، ج۱، ص۱۴۷ـ۱۴۹، چاپ بشار عواد معروف، بیروت۱۴۲۲/ ۲۰۰۲.
[۱۲]
یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی‌اسماء الرجال، ج۱، ص۲۷۹، چاپ بشار عواد معروف، بیروت۱۴۲۲/ ۲۰۰۲.
[۱۳]
یوسف بن عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی‌اسماء الرجال، ج۱، ص۳۱۶، چاپ بشار عواد معروف، بیروت۱۴۲۲/ ۲۰۰۲.
[۱۴]
یوسف بن‌عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی‌اسماء الرجال، ج۱، ص۳۹۸، چاپ بشار عواد معروف، بیروت۱۴۲۲/ ۲۰۰۲.
و ذهبی [۱۵]
ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۲، ص۲۷۷.
[۱۶]
ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۲، ص۵۷۴.
اصطلاح جماعت را برای یاد کردن از محمد بن اسماعیل بخاری (متوفی۲۵۶)، مسلم بن حجاج نیشابوری (متوفی۲۶۱)، ابوداوود سجستانی (متوفی۲۷۵)، ابن ماجه (متوفی۲۷۳)، محمدبن عیسی تِرمِذی (متوفی۲۷۹) و احمد بن شعیب نسایی (متوفی۳۰۳) به کار برده‌اند، حال آنکه ابن‌تیمیه (متوفی۶۵۲) گویا به سبب حنبلی بودنش، احمد بن حنبل (متوفی۲۴۱) را نیز به جمع مذکور افزوده و مصادیق جماعت را به هفت‌تن رسانده است. [۱۷]
محمد شوکانی، نیل الاوطار: شرح منتقی الاخبار من‌احادیث سیدالاخیار، ج۱، ص ۱۸، مصر: شوکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی، بی‌تا.
ابوریه [۱۸]
محمود ابوریه، اضواء علی‌السنة المحمدیة، أو، دفاع عن‌الحدیث،ج۱، ص۲۴، پانویس۱، مصر ۱۳۸۳/۱۹۶۳.
نیز ابن ماجه قزوینی را از جمع یاد شده خارج کرده و احمدبن حنبل را به این جمع افزوده است.۳ - فهرست منابع(۱) ابن حجر عسقلانی، لسان‌المیزان، حیدرآباد دکن۱۳۲۹ـ۱۳۳۱، چاپ افست بیروت ۱۳۹۰/۱۹۷۱. (۲) ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت۱۴۱۲. (۳) محمود ابوریه، اضواء علی‌السنة المحمدیة، أو، دفاع عن‌الحدیث، مصر ۱۳۸۳/۱۹۶۳ . (۴) شهفوربن طاهر اسفراینی، التبصیر فی‌الدین و تمییز الفرقة الناجیة عن الفرق الهالکین، چاپ محمد زاهد کوثری،) قاهره (۱۹۵۵. (۵) ذهبی، تاریخ الاسلام. (۶) جعفر سبحانی، کلیات فی‌علم‌الرجال، بیروت۱۴۱۰/۱۹۹۰. (۷) محمد شوکانی، نیل الاوطار: شرح منتقی الاخبار من‌احادیث سیدالاخیار، مصر: شوکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابی الحلبی، بی‌تا. (۸) چاپ‌افست‌بیروت، بی‌تا. (۹) ابوالهدی کلباسی، سماء المقال فی‌تحقیق علم الرجال، چاپ محمدعلی روضاتی اصفهانی، قم۱۳۳۲ ش. (۱۰) یوسف بن‌عبدالرحمان مزّی، تهذیب الکمال فی‌اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت۱۴۲۲/ ۲۰۰۲. (۱۱) حسین بن محمدتقی نوری، خاتمه مستدرک‌الوسائل، قم۱۴۱۵ ـ۱۴۲۰؛ ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جماعت (صحاح سته)»، شماره۴۸۱۲. رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی | حدیث شناسی
|